Category Archives: literatura popularnonaukowa, poradniki
SZPIEG W KSIĘGARNI: “Cukrzyca typu 2. Plan żywieniowy wspomagający walkę z cukrzycą” Kimberly A. Tessmer – recenzja
Hits: 28
Czy wiecie, że cukier nazywany jest białą śmiercią, a cukrzyca to pierwsza niezakaźna epidemia na świecie? Szacuje się, że choruje na nią ok. 422 miliony osób, z czego co najmniej 3 miliony stanowią Polacy.
Cukrzyca jako jedna z najczęściej występujących chorób przewlekłych stanowi ogromny problem zdrowotny, ale również ekonomiczny każdego kraju. W dodatku prognozy na przyszłość są dość pesymistyczne. Potrzebne są zatem różne spotkania, szkolenia, pogadanki i wszelkie informacje, które edukowałyby nas w tym kierunku. I tu z pomocą przychodzi nam Kimberly A. Tessmer ze swoją książką „Cukrzyca typu 2”, której podtytuł brzmi: Plan żywieniowy wspomagający walkę z cukrzycą. Jest to kolejna książka z serii „Leczenie żywieniem” wydana przez Wydawnictwo Kobiece. Muszę przyznać, że zachwyciła mnie już okładka, ponieważ jest taka kolorowa i … smakowita.
SZPIEG W KSIĘGARNI: “Opakowania, czyli perfumowanie śledzia” Katarzyna Jasiołek, recenzja
Hits: 28
Śledząca z pasją polskie wzornictwo autorka “Asteroroidu i półkotapczanu” tym razem oprócz sentymentalnej podróży w przeszłość serwuje nam solidną porcję wiedzy o grafice, reklamie i handlu w PRL-u. Ocala od zapomnienia znanych i anonimowych twórców sztuki użytkowej, opowiada o trudach pracy dekoratorów, przybliża historię branży opakowań. Książkę wzbogacają liczne fotografie.
ROZWÓJ OSOBISTY: “Potęga codziennych rytuałów” Casper ter Kuile – recenzja
Hits: 20
Pijesz codziennie kawę? Jesz co niedzielę obiad z najbliższymi? Może regularnie wychodzisz z psem na spacer? Modlisz się? Czytasz?
Takich pytań można by postawić jeszcze przynajmniej kilka (a może i kilkadziesiąt).
Czy zastanawiasz się jednak, dlaczego to robisz? Przyzwyczajenie, rutyna, potrzeba?
A może by tak zacząć świadomie celebrować te codzienne, zwyczajne czynności?
Przede mną leży książka „Potęga codziennych rytuałów”, której podtytuł brzmi: „Jak celebrować proste czynności”, czyli niemal dokładnie tak, jak zadane przeze mnie pytanie.
PATRONAT MEDIALNY: “Lęki u mam. Jak matki mogą zmienić swój niepokój w siłę” – doskonały poradnik
Hits: 184
Mama to zwykle pierwsze słowo, które wymawia malutkie dziecko. Kojarzy się ono z miłością, troską, bezpieczeństwem. Mama to spokój i siła, to lekarstwo na całe zło. Prawdziwa matka zawsze wspiera swoje dziecko, zawsze stoi u jego boku, gotowa w każdej chwili pomóc, doradzić, przytulić. Zdarza się jednak, że ona sama odczuwa niepokój, boryka się z różnymi problemami, z którymi nie bardzo sobie radzi, nie wie, co ma zrobić. I tu z pomocą przychodzi Jodi Richardson ze swoją książką „Lęki u mam”, której podtytuł brzmi: „Jak matki mogą zmienić swój niepokój w siłę”.
Przeczytajcie naszą opinię o tym świetnie opracowanym poradniku.
W KUCHNI Z KSIĄŻKĄ: “Kasze w roślinnej kuchni regionalnej” Paweł Ochman
Hits: 20
Już po raz trzeci autor bloga Weganon zaprasza nas do odkrywania skarbów rodzimej kuchni roślinnej. Tym razem w roli głównej – kasze! Znajdziemy tu przepisy na dania obiadowe oraz desery, a także zaczerpniemy wiedzy o historii i tradycji upraw i potraw z kasz na ziemiach polskich. Do tego dużo praktycznych wskazówek i oczywiście piękne fotografie. Smacznego!
SZPIEG W KSIĘGARNI: „Biblia CBD. Jak stosować konopie, aby wzmocnić odporność i żyć dłużej” dr Dani Gordon – recenzja
Hits: 19
„Konopie mają bardzo dużo do zaoferowania trwającej obecnie rewolucji zdrowotnej, ale w dalszym ciągu otacza je tak wiele nieporozumień, sprzecznych informacji i mitów, że nie do końca wiadomo, w co powinniśmy wierzyć. Ludzie często poszukują podręcznika na temat tego, w jaki sposób mogą bezpiecznie i śmiało włączyć tę roślinę do swojego życia i używać jej do przeróżnych celów związanych ze zdrowiem i z dobrostanem. Niniejsza książka jest właśnie tego rodzaju przewodnikiem”. (s. 11) Jaka książka? Chodzi o publikację Biblia CBD. Jak stosować konopie, aby wzmocnić organizm i żyć dłużej doktor Dani Gordon, kanadyjskiej lekarki interdyscyplinarnej z wieloletnią praktyką, międzynarodowego eksperta i autorytetu w dziedzinie CBD, konopi i medycyny naturalnej.
SZPIEG W KSIĘGARNI: “Czy ryby piją wodę? Jeszcze więcej sekretów zwierząt i ludzi” Dorota Sumińska – recenzja
Hits: 29
RECENZJA PREMIEROWA
Dzieci zadają wiele pytań, są dociekliwe, potrafią nas nieźle zaskoczyć domagając się wypowiedzi na skomplikowane tematy. Czasem po prostu nie mamy wiedzy z danej dziedziny, więc szukamy pomocy ekspertów. Przyda się tu książka Doroty Sumińskiej, w której poznamy wiele ciekawostek ze świata zwierząt i ludzi. Mądre teksty i urocze ilustracje sprawiają, że czas spędzony nad ta publikacją to przyjemność zarówno dla dzieci jak i dorosłych.
Premiera 10. 11. 2021
SZPIEG W KSIĘGARNI: “W domu czarownicy” Arin Murphy-Hiscock – recenzja
Hits: 12
Na czym polega rola domowej czarownicy? Jak dbać o magię domowego ogniska i dobry przepływ energii w naszym domostwie? Jak wykonać ochronne i oczyszczające rytuały? O tym między innymi opowiada kolejna książka Arin Murphy-Hiscock, autorki “Green Witch”. Znajdziemy tu także wiele ciekawostek np. o bóstwach ogniska domowego w różnych mitologiach oraz informacje o ziołach i rękodziele a nawet… przepisy kulinarne.
W KUCHNI Z KSIĄŻKĄ: “Italia dla zielonych. Roślinna kuchnia włoska” Alicja Rokicka – recenzja
Hits: 20
Współczesne książki kucharskie to już nie tylko zbiory przepisów na dania wszelakie, ale publikacje pełne pasji i fascynujących opowieści o jedzeniu, smakach, pochodzeniu różnych potraw, wzbogacone profesjonalnymi fotografiami. Alicja Rokicka, autorka bloga “Wegan Nerd”, zaprasza nas na wyjątkowo smakowitą podróż do Włoch. “Italia dla zielonych” pachnie szałwią i pomidorami, kusi kolorami i różnorodnością smaków.
SZPIEG W KSIĘGARNI: “Tajniki odporności” Matt Farr, recenzja
Hits: 48
Jak wzmocnić odporność? To pytanie zaprząta głowę wielu z nas, zwłaszcza w sezonie jesienno-zimowym oraz wczesną wiosną, kiedy często się przeziębiamy, czy choćby łapiemy katar. Wydaje nam się, że sporo już na ten temat wiemy, ale zawsze warto poszerzać swoją wiedzę w tej dziedzinie. Z pomocą może przyjść książka Matta Farra zawierająca ponad 175 sposobów na wzmocnienie układu immunologicznego, ochronę przed chorobami i poprawę samopoczucia. Niektóre z nich okażą się dość oczywiste, ale niektóre mogą nas naprawdę zaskoczyć.
SZPIEG W KSIĘGARNI: “Człowiek” Tomasz Rożek, recenzja
Hits: 47
Oto książka dla tych, którzy chcą wiedzieć więcej. Stanowi próbę odpowiedzi na pytania skąd jesteśmy, kim jesteśmy i dokąd zmierzamy.
Jej bohaterem jest człowiek – jego przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Tomasz Rożek, doktor fizyki, dziennikarz naukowy, znany z radiowych audycji, znakomicie sprawdza się jako popularyzator nauki. Dzieli się z czytelnikami swoimi fascynacjami i wciąga w zgłębianie ciekawych zagadnień.
PATRONAT MEDIALNY: „Inteligencja kwiatów”, Maurice Maeterlinck – recenzja
Hits: 49
“Wydaje nam się, że to my właśnie sami, siłą inteligencji i twórczego geniuszu, stwarzamy rzeczy nowe w świecie nieświadomym i biernym. Tymczasem przyjrzawszy się sprawie z bliska, dochodzimy do wniosku, że w ogóle trudno jest nam stworzyć coś nowego. Przybłędami tylko jesteśmy, niedawno przybyłymi na Ziemię, toteż odnajdujemy jedynie to, co istniało dawno, i powtarzamy, niby nowością olśnione dzieci, wszystko to, czego dokonało przez wieki życie”. (s. 37)
SZPIEG W KSIĘGARNI: “Jak zwierzęta rozmawiają?” Marta Krzemińska – recenzja
Hits: 137
Co to są infradźwięki? Dlaczego królik tupie? Czy wieloryby śpiewają? Po co wilk wyje? Które zwierzęta są najgłośniejsze? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziemy w najnowszej książce z serii “Co i jak?” wydawnictwa Wilga, która z pewnością zainteresuje małych przyrodników, a i dorośli znajdą w niej sporo ciekawostek.
SZPIEG W KSIĘGARNI: “Jeże” Hugh Warwick – recenzja
Hits: 63
“Dokąd tupta nocą jeż – możesz wiedzieć, jeśli chcesz!” Tym razem źródłem wiadomości nie będzie program “Domowe przedszkole”, ale wspaniała popularnonaukowa książka z serii Eko wydana przez Marginesy. Jej autor ma kota na punkcie jeży, dzieli się z nami swoją wiedzą, doświadczeniami i pasją. Okazuje się, że nasze potoczne wyobrażenie o tych uroczych zwierzątkach nijak ma się do rzeczywistości. “Jeże” Hugh Warwicka to napisana z poczuciem humoru skarbnica informacji i ciekawostek.
SZPIEG W KSIĘGARNI: “Joga w ciąży i połogu” O. Uruszczak, A. Wielobób, M. Wielobób – recenzja
Hits: 20
Ten napisany przez specjalistów poradnik w przystępny sposób przedstawia ćwiczenia, jakie mogą wykonywać kobiety w okresie ciąży i połogu. Omówione zostały także techniki pranajamy i medytacji. Wielokrotnie podkreślana jest konieczność konsultacji z lekarzem prowadzącym oraz dostosowanie praktyki do swoich możliwości.
SZPIEG W KSIĘGARNI: “Wege dzieci. 104 proste wege przepisy dla rodzica i małego kucharza” Katarzyna Gubała recenzja
Hits: 79
Wspólne przyrządzanie posiłków może być wielką frajdą dla dzieci i rodziców. Kształtowanie zdrowych nawyków żywieniowych warto rozpocząć już od najmłodszych lat. Książka Katarzyny Gubały zawierająca 104 przepisy kuchni wegańskiej doskonale nam w tym pomoże.
SZPIEG W KSIĘGARNI: “Szalone, złe i smutne. Kobiety i psychiatrzy” Lisa Appignanesi – recenzja
Hits: 13
“Postanowiłam, że opowiem historię o objawach, diagnozach i leczeniu umysłów przez pryzmat doświadczeń kobiet” ( s.14) – pisze Lisa Appignanesi we wstępie. Czy to prawda, że obecnie żyjemy w społeczeństwie terapii, a przez wiele lat w sposobie postrzegania i traktowania kobiet istniało wiele uprzedzeń? Czy schorzenia i zaburzenia stanowią zwierciadło swych czasów? Brytyjska pisarka w w popularnonaukowej publikacji podjęła szeroko rozumiany temat zdrowia psychicznego. Ciekawa lektura dla wymagających czytelników.
SZPIEG W KSIĘGARNI: “Słowiańska wiedźma” Dobromiła Agiles – recenzja
Hits: 196
Jeśli chcesz poznać rytuały, przepisy i zaklęcia naszych przodków, dowiedzieć się co nieco o wierzeniach Słowian i współczesnych wiedźmach, a także przekonać się, jakie obecnie kultywowane obrzędy, zwyczaje, święta i przesądy noszą ślady dawnych wierzeń – zajrzyj do “Słowiańskiej wiedźmy”. Nawet, jeśli masz sceptyczne nastawienie do magii i kierujesz cię tylko ciekawością, znajdziesz tu wiele interesujących treści, a chociażby przepisy kulinarne i cenne wiadomości o ziołach i innych roślinach.
SZPIEG W KSIĘGARNI: “Pod gołym niebem. Żyj w rytmie natury” Markus Torgeby, Frida Torgeby
Hits: 81
RECENZJA PREMIEROWA
Sądziłam, że będzie to taki “poradnik harcerza” jak rozpalić ognisko, jak zbudować szałas z gałęzi, co zabrać ze sobą na nocleg w lesie itp. Tymczasem książka byłego szwedzkiego biegacza, okazała się znacznie bogatsza. Owszem, tego typu survivalowe wskazówki też tu są, ale to przede wszystkim opowieść o osobistym rozwoju, odnajdowaniu wewnętrznego spokoju, akceptacji swoich lęków i słabości oraz pokonywaniu ich, a to wszystko pod wpływem prostego lecz wymagającego życia w zgodzie z przyrodą. Autor, który przez 4 lata mieszkał w lesie, zdany na samego siebie, dzieli się swoimi doświadczeniami i przemyśleniami. To naprawdę ciekawa i wartościowa publikacja, a zamieszczone w niej fotografie pomagają poczuć i zrozumieć, na czym polega życie w rytmie natury.
ROZWÓJ OSOBISTY: “A właśnie, że będę szczęśliwa” Stephane Garnier – recenzja
Hits: 57
Na pewno nie raz i nie dwa zastanawiałaś się nad pojęciem szczęścia. Być może próbowałaś też znaleźć odpowiedź na pytanie, co to znaczy być szczęśliwą? A może poszłaś krok dalej w swoich dywagacjach i zastanawiałaś się nad tym, czy Ty jesteś szczęśliwa?
SZPIEG W KSIĘGARNI: “Języki zwierząt” Eva Meijer – recenzja
Hits: 93
Wiadomo, że zwierzęta komunikują się w określony sposób i z nami i między sobą, a ich języki od lat są obiektem licznych badań. Eva Meier pozwala nam bliżej poznać tę fascynująca dziedzinę nauki, w przystępnej formie prezentując języki zwierząt w ujęciu filozoficznym oraz wiele przykładów z życia wybranych gatunków. Kolejna świetna pozycja z serii EKO wydaje się być konieczną na półce każdego zwierzoluba.
ROZWÓJ OSOBISTY : „Nie jesteś tym, co masz”Peter Walsh – recenzja
Hits: 81
RECENZJA PREMIEROWA:
„Każdy człowiek ma taki moment, kiedy się zatrzymuje i zastanawia się nad sensem życia, a także nad tym, czy jego życie ma sens” (s. 180). W takich chwilach często rozgląda się po swoim mieszkaniu i jego wzrok napotyka na różne przedmioty, bibeloty, zdjęcia … Najczęściej cieszy się, że je zgromadził, uśmiecha się do wspomnień z nimi związanych. Robi tak do czasu, gdy w jego życiu nie zajdzie jakaś poważna zmiana, która nie przewartościuje jego myślenia, np. zmiana mieszkania na mniejsze lub … nie musi tego wszystkiego sprzątać.
Może zatem pora przeprowadzić remanent? Nie, tym razem nie chodzi o przemeblowanie w głowie, czyli o rozwój osobisty, choć trzeba przyznać, że przy okazji porządków w sensie dosłownym zmienia się również nasze spojrzenie na pewne sprawy.W jaki sposób przejść przez ten cały proces, podpowiada nam Peter Walsh w książce Nie jesteś tym, co masz, która ukazała się nakładem Wydawnictwa Kobiecego 10 lutego 2021 r.
SZPIEG W KSIĘGARNI: „Polowanie na wiedźmy. Kronika kobiet niepodporządkowanych Kristen J. Sollée – recenzja premierowa
Hits: 91
RECENZJA PREMIEROWA:
Dwadzieścia lat temu byłam na wystawie tortur. Do dziś pamiętam niektóre z nich. Niedługo potem przeczytałam książkę o czarownicach. Wszystko za sprawą okolicy, w której mieszkam. 21 sierpnia 1811 roku w miasteczku na terenie mojego powiatu spalono na stosie Barbarę Zdunk, uznaną za czarownicę. W nowożytnej historii Europy był to ostatni tego typu proces. Kobietę oskarżono o wywoływanie pożarów za pomocą czarów. To właśnie takim kobietom jak Barbara Zdunk, ofiarom polowań na czarownice, Kristen J. Sollée w swojej publikacji Polowanie na wiedźmy. Historia kobiet niepodporządkowanych oddaje cześć. Zapraszam w podróż przez wieki po Europie i Stanach Zjednoczonych.
ROZWÓJ OSOBISTY: “Jesteś ważny, Pinku!Książka o poczuciu własnej wartości dla dzieci i dla rodziców trochę też” Urszula Młodnicka, Agnieszka Waligóra – recenzja
Hits: 174
Poczucie własnej wartości jest bardzo ważne, wręcz kluczowe dla naszego rozwoju i wielu aspektów życia. Niestety, wiele osób ma z tym problem, dlatego tak istotne jest, aby budować i wzmacniać to poczucie już od dziecka. Ogromną pomocą służyć tu mogą książki, w których najmłodsi znajdą odbicie swoich problemów, a rodzice i opiekunowie – wskazówki jak reagować i wspierać. Tego typu publikacją jest “Jesteś ważny, Pinku!” , której podtytuł “Książka o poczuciu własnej wartości dla dzieci i dla rodziców trochę też” doskonale określa temat i odbiorców. To taka jakby “ćwiczeniówka” z zadaniami w ciekawej szacie graficznej, z sympatycznym bohaterem, z którym łatwiej będzie pokonywać trudności i krok po kroku uczyć się samoakceptacji oraz pracować nad emocjami.
SZPIEG W KSIĘGARNI: “Czym jest życie? Biologia w pięciu krokach” Paul Nurse – recenzja
Hits: 121
Gdyby Paul Nurse prowadził wykłady, uczestniczyłyby w nich tłumy. Świetnie przekazuje wiedzę, przystępnym językiem omawia naukowe fakty i opowiada o własnych doświadczeniach, a wszystko czyni z lekkością i w bardzo przyjemny sposób. Dzięki niemu zagadnienia dotyczące komórki, genów, ewolucji drogą doboru naturalnego, procesów chemicznych oraz procesu przetwarzania informacji – jako podstaw życia stają się dla nas zrozumiałe, a wręcz mogą nas zafascynować.
SZPIEG W KSIĘGARNI: “Nie mogę, trzymam dziecko. Rodzicielstwo bez instrukcji obsługi” Ksenia Potępa – recenzja premierowa
Hits: 154
Nie mogę, trzymam dziecko to nietypowa publikacja, trudno ją zaliczyć do poradników, to taka napisana z poczuciem humoru książka motywująca – wspierająca młodych (i przyszłych) rodziców. Główny przekaz można by sprowadzić do tego, że choć rodzicielstwo nie jest łatwe, to bywa zabawne. Zdarzają się sytuacje, które niby śmieszne nie są, ale gdy spojrzeć na nie z pewnej perspektywy, to jednak okazuje się, że to właśnie one dają dużo radości. Nie można wszystkiego traktować zbyt serio, a poczucie humoru okazuje się czasem nieodzownym “wentylem bezpieczeństwa”, by nie “zwariować” wśród uroków (i mroków) rodzicielstwa.
PREMIERA: 25 listopada 2020.
ROZWÓJ OSOBISTY:„Power 4 change. Sztuka osiągania celów” Marek Kamiński – recenzja
Hits: 222
Jeśli zastanawiasz się, jak osiągnąć cel, który sobie wyznaczyłeś, albo w ogóle nie umiesz go postawić; jeśli dziesiątki razy próbowałeś zrealizować swój plan, a jednak Ci się nie udało, sięgnij po książkę „Power 4 change. Sztuka osiągania celów”, a na pewno się nie zawiedziesz.
ROZWÓJ OSOBISTY: “DoSłownie. Rzecz o porozumiewaniu się”, Magdalena Trus-Urbańska, recenzja
Hits: 64
Czy wypowiedziane przez nas słowo dla każdego oznacza to samo? Lepiej mieć własne zdanie, czy powtarzać to, co mówi większość? A może czasem warto zamilknąć?
Jak być zrozumianym przez innych i czy to w ogóle jest możliwe?
Próby odpowiedzi na te pytania podjęła się psycholożka i trenerka biznesu, specjalistka w dziedzinie komunikacji i zarządzania sytuacjami kryzysowymi – Magdalena Trus-Urbańska -w swojej książce DoSłownie. Rzecz o porozumiewaniu się.
ROZWÓJ OSOBISTY: “Alfabet drogi do sukcesu”, Beata Grzywacz – recenzja
Hits: 153
Czytając “Alfabet” mamy wrażenie, jakbyśmy siedzieli przy kawie z dobrym przyjacielem, który rozumie nasze ponure emocje związane z kryzysem, w jakim się znaleźliśmy, bo na bazie własnych doświadczeń jest tego świadomy i ma dla nas rady, ale wypowiedziane niezwykle taktownie. Rady, które – cytując autorkę – nie są gotowym lekarstwem, a tylko kroplami składników, które możemy dodawać w różnych proporcjach i używać je według naszych potrzeb.
ROZWÓJ OSOBISTY: „Myśl i bogać się” Napoleon Hill – recenzja
Hits: 448
Na pewno zastanawialiście się nieraz, dlaczego niektórzy ludzie odnoszą wręcz spektakularne sukcesy finansowe, a inni – mimo wielu wysiłków i poświęconego czasu – tkwią w tym samym miejscu. Wiem, że niektórzy z Was powiedzą, że to zależy od rodziny, z której pochodzimy, od znajomości, szczęścia i wielu innych czynników. Oczywiście zgadzam się z tym – to rzeczywiście ułatwia życie, ale nie determinuje.
Czy w takim razie jest jakiś sposób, który może nam pomóc w osiągnięciu wyższej pozycji materialnej? Czy możemy coś zrobić, by mieć na tyle pieniędzy, by nie martwić się, skąd weźmiemy je na zapłacenie kolejnej raty w banku czy bieżących rachunków?
SZPIEG W KSIĘGARNI: “Roślinna kuchnia regionalna” Paweł Ochman – recenzja premierowa
Hits: 623
Na rynku jest wiele świetnych książek kucharskich, ta jednak zdecydowanie się wyróżnia. Łączy tradycję i nowoczesność, prostotę wykonania z bogactwem smaku. Paweł Ochman, autor bloga Weganon, zabiera nas w kulinarną podróż w różne regiony Polski, przypomina nieco zapomniane potrawy kuchni naszych przodków i podaje je w uwspółcześnionej, ale nie udziwnionej wersji. Z przepisów na pewno skorzystają nie tylko weganie. Ja już wybrałam dania, które koniecznie muszę wypróbować. Premiera: 14 października 2020 r.
ROZWÓJ OSOBISTY: “Zacznij od dzisiaj”, Ewelina Mierzwińska – recenzja
Hits: 108
Kto z nas nie wypowiedział lub choćby nie słyszał słów: zacznę od poniedziałku, zrobię to jutro, czy pomyślę o tym jutro? Ten ostatni tekst, dzięki Scarlett O’Hara, bohaterce książki Margaret Mitchell „Przeminęło z wiatrem”, przeszedł nawet do historii literatury.
ROZWÓJ OSOBISTY: “Work -life balans” Aneta Wątor, recenzja
Hits: 96
Czy słyszałaś/słyszałeś kiedyś słowa kaizen i work – life balance, które w ostatnich latach robią zawrotną karierę? Niezależnie od tego, jaką dasz odpowiedź, zachęcam Cię do sięgnięcia po książkę Work- lifebalance. Jak znaleźć równowagę w duchu kaizen. Napisała ją Aneta Wątor – trenerka metodologii kaizen i work – life balance, pełna energii mówczyni motywacyjna, autorka książek i kursów online poświęconych osobistej efektywności.