SZPIEG W KSIĘGARNI: “Suka” Pilar Quintana – recenzja przedpremierowa

Odsłony: 64

Wydawnictwo Mova to gwarancja ciekawej, poruszającej prozy z różnych krajów. Tym razem spróbujemy literatury z Kolumbii w wydaniu jednej z najbardziej cenionych i popularnych pisarek Ameryki Łacińskiej, u nas jeszcze nieznanej, Pilar Quintany.
“Suka” laureatka prestiżowej kolumbijskiej nagrody literackiej, nominowana do National Book Award w 2020 r. to mocna, drastyczna i mroczna powieść. Nie da się nad nią przejść obojętnie. Szok, oburzenie, a może współczucie? Emocje buzują, bo Damaris trudno jednoznacznie ocenić.
Premiera: 9.02.2022 r.

O tym, że chcę przeczytać tę książkę, zadecydował nie tyle przypadek, ile chęć zapoznania się z literaturą kolumbijską. Skusiła mnie też poniekąd okładka z wyrazistym tytułem. Nie sugerowałam się okładkowym opisem, który – trzeba przyznać – dość enigmatycznie przedstawia fabułę. I dobrze, bo wyjawić pewne zdarzenia, to gorzej niż zdradzić  finał kryminału.

Suka to krótka, bo licząca niespełna 120 stron, lecz niesamowicie gęsta i ciężka proza, nasycona determinacją i rozpaczą.
Od samego początku zaczyna się mocnym akcentem – otruto należącą do doni Elodii suczkę. Osierociła gromadkę maleńkich szczeniąt; karmione mlekiem przez strzykawkę, rozdane chętnym, nie miały jednak większych szans. Jedno z nich przygarnęła Damaris, otoczyła je opieką i czułością, zapewniła dobre warunki, jakich przeważnie nie zaznawały tamtejsze psy, trzymane wyłącznie do pilnowania gospodarstwa. Z malutką sunią było inaczej, stała się pupilką, ukochaną towarzyszką bezdzietnej kobiety.  Jej mąż, Rogelio patrzył na to co najwyżej z  obojętnością lub pobłażaniem, kuzynka nie aprobowała takiego “niańczenia” psa. Co wyrosło z tego rozkosznego szczeniaka, w którym Damaris skumulowała swoje uczucia? Co się wydarzyło i jakie były tego konsekwencje?

To właśnie z tytułową suką wiąże się główna oś fabuły (z tym, że podczas lektury ten tytuł stanie się niejednoznaczny).
Poznajemy także wydarzenia z przeszłości – dotyczące rodziny Damaris oraz mieszkańców posesji na skarpie i z pobliskiego miasteczka – m.in. tragedię rodziny Reyesów, losy państwa Rose, sytuację Ximeny.

Miejsce akcji jest specyficzne – to kolumbijskie wybrzeże, klif nad morzem, miasteczka nad zatoką, otoczone tropikalnym lasem zwanym selwa. Tereny zwłaszcza po deszczach są błotniste, wymagają przepraw  przez wodę. Domy wybudowano na palach. Na skarpie znajdują się wille bogaczy, spędzających tam wakacje oraz domki zarządców i  pawilony (rodzaj otwartej, zadaszonej kuchni, w nich przeważnie się gotuje, zmywa, suszy pranie itp). Przyznam, że szukałam w internecie zdjęć z Kolumbii, by lepiej sobie wyobrazić tamtejsze budowle.
Takimi posiadłościami zajmują się Damaris i Rogelio – sprzątają, dbają o ogród itp. Są biedni, wręcz ubodzy, skromnie żyją od pensji do pensji, kupują na kredyt, ciężko pracują, jedyną rozrywką jest telewizja.  Nie są szczęśliwi,  walczą o przetrwanie  w niekorzystnych warunkach. Warto zaznaczyć, że powieść opowiada o współczesnych czasach – bohaterowie używają telefonów komórkowych, oglądają telenowele, ale leczą się u szamanów i znachorów.

Suka ukazuje piękno i grozę przyrody, potęgę żywiołów, mroczną naturę człowieka, a także porusza uniwersalną tematykę – miłości, macierzyństwa, poczucia straty, niesprawiedliwości, determinacji, odpowiedzialności, wolności, presji społecznej, moralności, winy i kary.
Egzotyczna sceneria dodaje wyrazistości i tworzy niesamowity klimat.

Pilar Quintana opowiada w sposób prosty, surowy, a jednak sugestywny. Stopniowo buduje napięcie.  Nie unika drastycznych scen – tu trzeba uprzedzić wrażliwe osoby.  Brutalne traktowanie psów, opis zwłok, które oddało morze po wielu dniach mocno zapadają w pamięć i szarpią za serce.
Postaci nakreślone są ostrą kreską, niejednoznaczne, pokazane bardziej przez ich czyny bardziej niż opisowo. Czytając, można doświadczyć wielu emocji. Współczucie miesza się z oburzeniem, litość z odrazą.
Nad Damaris aż się prosi przeprowadzić “sąd”, tylko zarówno obrońcy jak i oskarżyciele mieliby  wiele argumentów w garści, a wyrok nie zapadłby zbyt szybko. Autorka jednak nie osądza.

Zakończenie jest enigmatyczne. Czytelnik musi sobie wszystko przemyśleć, przetrawić. Trudno się otrząsnąć. To niezwykle bolesna, przesiąknięta deszczem i ciemnością, przytłaczająca, na swój sposób piękna proza i nawet jeśli ktoś nie przepada za psami, nie uniknie uronienia choćby jednej łzy nad psim, ale też nad ludzkim losem.

polecam, Agnieszka Grabowska

materiał chroniony prawami autorskimi

Wydawnictwo Mova
Autor: Pilar Quintana
Tytuł: Suka
Tytuł oryginału: La perra
Tłumaczenie: Iwona Michałowska- Gabrych
Liczba stron; 120
Data wydania: 9.02.2022
ISBN:978-83-67069-73-

Agnieszka Grabowska – absolwentka filologii polskiej UJ, nałogowa czytelniczka, blogerka w kratkę. Ambiwertyczka spod znaku Ryb. W wolnym czasie zabiera się za literki. Ma szczęście w konkursach. Nie wyobraża sobie życia bez książek, kawy, kotów i muzyki. Prywatnie – mama i żona. Nie unika kuchni, choć przydałaby się jej patelnia automatycznie odcinająca Internet w kulminacyjnych momentach pichcenia.