PRAWDZIWA HISTORIA SUŁTANKI HüRREM -“ALEKSANDRA” Osyp Nazaruk

Odsłony: 3774

Ta powieść stała się inspiracją dla Wspaniałego stulecia, preludium do serialu o namiętnościach, intrygach, zbrodniach w wielkim imperium osmańskim. Już dawno nie czytałam powieści z takim pełnym zainteresowaniem i jednocześnie poczuciem smaku płynącym z lektury.

Turecki serial Wspaniałe stulecie stał się telewizyjnym hitem, który przyciąga widzów przed ekrany niczym niegdyś Dynastia, czy jeszcze wcześniej Niewolnica Izaura. Co w nim jest takiego urzekającego, co podziałało jak magnes? Sądzę, że to egzotyczna dla nas osmańska sceneria i obyczajowość, klimaty jak z baśni “tysiąca i jednej nocy” historyczne tło, malownicze stroje  tureckie z XV wieku i tematyka: miłość i władza, odwieczne dylematy z tym związane. Ponadto była to produkcja z rozmachem, kosztowna i kunsztowna. Na fali popularności tegoż serialu zaczęły się pojawiać książki o bohaterach Wspaniałego stulecia, w tym wznowienie powieści Colina Falconera Harem Sulejmana oraz nasza perełka z lamusa – Aleksandra Osypa Nazaruka.

Zanim jednak o niej opowiem, chciałabym poświecić kilka słów autorowi. Osyp Nazaruk to ukraiński publicysta, dziennikarz, pisarz, prawnik i działacz partyjny.  Urodził się w 1883 roku w Buczaczu, dużo podróżował, w Wiedniu zdobył tytuł doktora prawa, wyjechał do Kanady, Stanów Zjednoczonych, osiadł w Krakowie, gdzie zmarł w 1940 r. Szczególnym zainteresowaniem Nazaruka cieszyła się tematyka narodowo-wyzwoleńcza i historyczna, postacie Roksolany oraz Jarosława Ośmiomysła. Powieść o tym księciu halickim zdobyła ogromną popularność i trafiła do kanonu lektur szkolnych. Prawnik pozostawił po sobie duży dorobek literacki, który opatrzony etykietą nacjonalistyczną na pewien czas został wycofany z bibliotek, a nazwisko Osypa Nazaruka wykreślono ze spisu ukraińskich pisarzy. Dopiero od niedawna autor i jego utwory “wychodzą z cienia”.

Wydawnictwo MG opublikowało Aleksandrę – powieść opartą na historycznych faktach, opowiadającą dzieje kobiety która trafiła na dwór sułtana jako niewolnica, została jego żoną i potężną, wpływową władczynią.  Mowa oczywiście o Hürrem, małżonce Sulejmana, słynnej Roksolanie.

Aleksandra Lisowska, córka popa spod Rohatyna, szykowała się do zaślubin z ukochanym Stefanem, gdy napadły ich tatarskie hordy i uprowadziły w jasyr. Dziewczyna dzielnie znosiła trudy tułaczki, w tym pędzenie przez stepy w łańcuchach. Przetrwała dzięki wrodzonej sile charakteru i pogodnemu usposobieniu, ‘hürrem’ oznacza – ‘radosna’. W każdym, nawet najtrudniejszym położeniu znajdowała coś, co potrafiła przekuć na swoją korzyść. Nie załamywała się, nie poddawała. Sprzedana na targu, trafiła do szkoły niewolnic w Kaffie, gdzie starała się jak najwięcej skorzystać z lekcji. Olesia dała się poznać jako pojętna, inteligentna, logicznie myśląca uczennica. Przyswajała języki, wiedzę, zgłębiała Koran. To zaprocentowało.

W sumie przypadek sprawił, że wpadła w oko wielkiemu władcy. Ujęła go swoją niezłomnością, godnością, mądrością. Zaczęło między nimi iskrzyć… Aleksandra zdobyła serce sułtana, potrafiła przeforsować wszystko, co chciała, chociażby zawitała do świątyni, do której nie miały wstępu kobiety. Stopniowo zbudowała swoje wpływy. Zaniechała wiary chrześcijańskiej, syna ochrzciła po kryjomu, wykazywała się mądrością, sprytem. Walczyła o swoje. Spełniła się  cygańska wróżba….

Osyp Nazaruk napisał niezwykle wciągającą, porywającą opowieść opartą na faktach historycznych, wszelkie rozbieżności wskazano w przypisach, jak też wyjaśniono nazwy i pojęcia z kręgu tureckiej kultury. Autor przedstawił sylwetę fascynującej kobiety, która przeszła długą i pełną wyrzeczeń drogę od niewolniczych pęt do sułtańskiego tronu, jej przemiany, rozterki, uczucia, przeżycia. Opowiedział wprost baśniowe, ale prawdopodobne, koleje życia i miłości Hürrem, dał obraz tamtej epoki. Ta powieść stała się inspiracją dla Wspaniałego stulecia, preludium do opowieści o namiętnościach, intrygach, zbrodniach w wielkim imperium osmańskim.

Już dawno nie czytałam powieści z takim pełnym zainteresowaniem i jednocześnie poczuciem smaku płynącym z lektury. Aleksandra okazała się  wspaniałą czytelniczą niespodzianką. Na pewno jest w tym zasługa tłumaczenia, które nie pozwala odczuć, że dzieło ma swoje lata. Oczywiście nie bez znaczenia pozostaje tematyka i klimat rodem z “Baśni tysiąca i jednej nocy”, z historyczną nutą. Dla miłośników serialu Wspaniałe stulecie książka będzie znakomitym dopełnieniem, dla tych, którzy go nie oglądali – zachętą do zanurzenia się w świat haremów, wezyrów i padyszachów, pełen intryg i burzliwych uczuć.  Osobiście nie śledziłam losów Sulejmana i Hürrem na ekranie, ale książka wciągnęła mnie po uszy, choć muszę przyznać, że niespecjalnie gustuję w powieściach historycznych, takich “z epoki”.

Na uwagę oprócz pasjonującej, ciekawej treści zasługuje jeszcze estetyka wydania. Jak zazwyczaj MG dba o swoje publikacje, by trafiły do rąk czytelników w twardej oprawie, eleganckiej szacie graficznej, by cieszyły i serce i oko.

Polecam serdecznie literackie spotkanie z Aleksandrą i Sulejmanem!

tytuł: Aleksandra
autor: Osyp Nazaruk
wydawnictwo: MG
tłumaczenie: Natalia Celer
tytuł oryginału: Роксоляна
data wydania: 13 kwietnia 2016
ISBN:9788377793800
liczba stron:384

Agnieszka Grabowska – absolwentka filologii polskiej UJ, nałogowa czytelniczka, blogerka w kratkę. Ambiwertyczka spod znaku Ryb. Po ośmiu godzinach spędzonych zawodowo w zupełnie innej dziedzinie – zabiera się za literki. Ma szczęście w konkursach. Nie wyobraża sobie życia bez książek, kawy, kotów i muzyki. Prywatnie – mama i żona. Nie unika kuchni, choć przydałaby się jej patelnia automatycznie odcinająca Internet w kulminacyjnych momentach pichcenia.